اثر نیتروژن و تنش آبی بر پتانسیل دگرآسیبی سورگوم علوفه ای بر خصوصیات جوانه زنی و رشد اولیه گیاه گلرنگ زراعی

به منظور ارزیابی اثر دگرآسیبی سورگوم علوفه ای بر گلرنگ زراعی تحت تأثیر منابع نیتروژن و تنش آبی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه و گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال 1391 انجام شد. تیمارها شامل تنش آبی در دو سطح (آبیاری مطلوب و آبیاری در 40 درصد ظرفیت زراعی) و نوع کود نیتروژن (200 کیلوگرم کود اوره در هکتار، تلقیح بذرها با کودهای زیستی نیتروکسین و نیتروکارا و عدم مصرف کود به عنوان تیمار شاهد) بود. عصاره آبی حاصل از اندام هوایی سورگوم در غلظت های 5، 10، 15 و 20 درصد حجمی تهیه و به محیط پتری دیش اضافه شد. در گلخانه از دو روش محلول پاشی غلظت های عصاره بر روی سطح گیاه و مخلوط بقایای اندام هوایی سورگوم به میزان صفر (شاهد)، 5، 10، 15 و 20 گرم بعد از اولین آبیاری به خاک گلدان ها استفاده شد. نتایج نشان داد که درصد و سرعت جوانه زنی، شاخص دگرآسیبی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز گلرنگ زراعی به طور معنی داری تحت تأثیر برهم کنش نوع و غلظت عصاره قرار گرفت. درصد جوانه زنی گلرنگ زراعی با افزایش غلظت عصاره آبی سورگوم کاهش یافت. به طوری که غلظت های 5، 10 و 15 درصد عصاره کود نیتروکارا در شرایط آبیاری مطلوب به ترتیب با 34، 22 و 12 درصد اثرات افزایشی و غلظت 20 درصد عصاره به طور معنی داری با 71 درصد کاهش اثرات کاهنده بر شاخص دگرآسیبی نشان دادند. به طور کلی، عصاره های حاصل از تیمارهای کود زیستی (نیتروکارا و نیتروکسین) در مقایسه با کود شیمیایی اوره در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش آبی سبب افزایش طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه گلرنگ زراعی گردید، به گونه ای که شرایط تنش آبی همراه با کود اوره سبب افزایش کنترل شد. در حالی که نتایج محلول پاشی عصاره حاصل از تیمار کود اوره در شرایط تنش آبی برخلاف کودهای زیستی در هر دو شرایط آبیاری، بیشترین اثر کاهشی را بر فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز نشان داد. به طور کلی کود اوره همراه با تنش آبی بیشترین اثر کاهندگی را بر خصوصیات جوانه زنی و رشد اولیه گلرنگ زراعی داشت.